Rola, jaką pełni róża w naszej kulturze, jest bardzo zróżnicowana – zazwyczaj kojarzy nam się z miłością romantyczną, ale bywała również emblematem i prostytutek, i chrześcijańskich dziewic, symbolem namiętności, tęsknoty oraz… ruchów lewicowych.

Imię róży

Różę każdy zna, choć to znajomość pozorna. Bo róża nie jedno ma imię. Potrafi być delikatna i słodka, chłodna i wyniosła, potrafi być również dominująca – jak to królowa.

Zapach róży jest jednym z najważniejszych w historii perfumiarstwa. Jest niezwykle elegancki i kobiecy, a na dodatek jako jeden z niewielu zapachów kwiatowych (obok gardenii, irysa, fiołka i neroli), bardzo dobrze sprawdza się również w zapachach męskich.

Róża może być subtelnym dodatkiem wzbogacającym kompozycję kwiatową, ale równie dobrze może stanowić główną oś zapachu, której będą musiały podporządkować się pozostałe nuty. Doskonale współgra z innymi nutami zapachowymi: z kwiatowymi, owocowymi, drzewnymi, przyprawowymi i orientalnymi. Perfumy z różą mogą być subtelnie słodkie, świeże i lekkie, mogą być też chłodne, z wyczuwalną wilgocią łodyżek i liści, albo ciężkie, monumentalne, głębokie i mroczne. Wszystko zależy od rodzaju róży, jej ilości w kompozycji i pozostałych składników. Tylko od nas zależy, jaką różę zechcemy odkryć.

Zapach czystej róży to piękny, jednak dobrze znany zapach. Warto szukać perfum, w których znajomy aromat będzie przełamany lub dopełniony innymi nutami. Może nas całkowicie zaskoczyć połączenie znanej nam róży np. z pieprzem, z kminkiem, kardamonem, paczulą, z zielonymi liśćmi czarnej porzeczki, z kadzidłem, z drzewem sandałowym. Dopiero wówczas róża odsłania swe pełne oblicze i możliwości.

Krótka historia róży

Według mitologii greckiej róża zakwitła po raz pierwszy, gdy z morskiej piany wyłoniła się Afrodyta – bogini miłości, piękna, kwiatów, pożądania i płodności. Mit głosi, że Afrodyta, biegnąć do swojego kochanka Adonisa, zraniła się w stopę, a kropla krwi, która spadła na pianę morską, dała początek róży. Róża stała się jednym z atrybutów bogini i do dziś pozostaje symbolem miłości.

Niestety, ta piękna opowieść to tylko mit. Tak naprawdę róża znana była dużo wcześniej. Co najmniej od połowy I tysiąclecia pne. uprawiano ją w Chinach oraz na Bliskim Wschodzie i dopiero stamtąd przywędrowała do Grecji, Rzymu i pozostałych krajów Europy, a później rozprzestrzeniła się po całym świecie.

Róża, jak każdy kwiat, pełniła początkowo funkcje czysto dekoracyjne, rytualne i religijne, jednak bardzo szybko doceniono ją również jako surowiec kosmetyczny. Olejek różany był destylowany w Indiach już w I w. pne., następnie sztukę tę opanowali w Persji i Egipcie, skąd dotarła do Grecji, północnej Afryki i krajów arabskich. Grecy i Rzymianie używali olejku różanego do pielęgnacji urody.

W wieku XVI róża dotarła do miasta Kazanłyk w Bułgarii. Od tamtej pory uprawa róży w tamtym regionie stała się bardzo popularna. Dziś Bułgaria, dzięki idealnemu klimatowi i żyznej glebie, jest jednym z liderów światowej produkcji róży i różanych ekstraktów, a olejek z róż bułgarskich jest jednym z najbardziej cenionych składników perfum i kosmetyków.

Róża damasceńska i róża stulistna

Gatunków róż jest wiele. Jednak w produkcji olejków i absolutów różanych wykorzystywanych w perfumach liczą się w zasadzie dwa gatunki: róża damasceńska (Rosa damascena) i róża stulistna (Rosa centifolia), zwaną również różą majową lub prowansalską.

Róża damasceńska pochodzi z Bliskiego Wschodu i została przywieziona do Europy z Syrii podczas wypraw krzyżowych w XIII w. (stąd nazwa od największego miasta Syrii – Damaszku). Do celów perfumiarskich uprawia się ją dziś głównie w Bułgarii, Turcji i Indiach. Kwiaty róży damasceńskiej są w różnych odcieniach różu, a zapach słodki, głęboki i bardzo intensywny.

Róża stulistna to dzieło holenderskich ogrodników, którzy już od końca XVI wieku krzyżowali różę damasceńską, francuską, piżmową z różą dziką. Jej nazwa pochodzi od licznych płatków.

Róża stulistna rośnie tylko w uprawie (podobnie zresztą jak damasceńska) w Maroku, Francji (okolice Grasse) i Egipcie. Zapach olejku z róży stulistnej jest lżejszy od damasceńskiej, pachnie czystą, słodką różą z lekką nutą miodu i soczystej zieleni, a jej kwiaty są jaskraworóżowe.

Inne rodzaje róż wykorzystuje się głównie w przemyśle spożywczym i kosmetycznym. Ekstrakt z białej róży jakobińskiej (Rosa alba) jest zbyt delikatny do perfum, ale używa się go do aromatyzowania herbat. Z kolei dziką różę (Rosa canina) wykorzystuje się w przemyśle spożywczym (konfitury, soki, aromaty) oraz kosmetycznym (bogate źródło witaminy C i polifenoli).

Czy wiesz, że…

- Olejek różany jest jednym z najdroższych składników perfum, ponieważ do produkcji 1 kg olejku potrzeba aż 3,5 tony płatków róż.

- Wyspa Rodos (z gr. ‘róża’) na Morzu Egejskim otrzymała swoją nazwę właśnie z powodu olbrzymiej ilości hodowanych tam róż.

- W starożytnym Rzymie róża była „nieodłączną towarzyszką wszelkiego posiłku”, w połączeniu z innymi kwiatami wplatano ją w wieńce zdobiące głowy biesiadników.

- W starożytnym Rzymie róża była również symbolem dyskrecji. Gospodarz wieszał różę nad stołem, aby goście wiedzieli, że wszystkie rozmowy przy stole mają pozostać w tajemnicy. Stąd łacińskie ‘sub rosa’ (pod różą) znaczy tyle co ‘w dyskrecji’, ‘w zaufaniu’.

- Żółte róże były noszone przez zwolenników sufrażystek dla poparcia ich dążeń.

- W symbolice chrześcijańskiej biała róża symbolizuje czystość, czerwona – męczeństwo.

- W średniowieczu kobiety lekkich obyczajów musiały nosić przy piersi czerwoną różę jako znak rozpoznawczy.

- Róża symbolizuje również niezniszczalność, cnotę i tajemnicę.

- Najbardziej cenione ze względu na swój zapach i właściwości są róże uprawiane w Dolinie Róż w Bułgarii. Najwięcej substancji zapachowych mają płatki ok. godziny 8:30, dlatego zbiory trwają maksymalnie do godz. 10-11.

- Ekstrakt z róży damasceńskiej ma bardzo mocne właściwości przeciwstarzeniowe. Z tych względów wykorzystywany jest w kosmetologii, ponieważ pobudzają produkcję kolagenu niezbędnego do zachowania jędrności i elastyczności skóry.

- Nieuczciwi dostawcy potrafią „chrzcić” olejki różane olejkiem geranium albo palmarosa, aby zmniejszyć koszty produkcji. Niektóre z takich olejków potrafią zawierać jedynie 10% prawdziwego olejku różanego!